De zee, dat ben ik
Durf jij zonder twijfel te zeggen: “de zee, dat ben ik?” Er zijn nog volkeren op aarde die niet zullen aarzelen om hun relatie met de natuur op deze manier te omschrijven: ze verstaan de bergen, de rivier of de zee. In deze culturen zijn de mens en natuur voortdurend met elkaar in gesprek. ‘Weltbeziehung’ noemt filosoof Hartmut Rosa het gesprek tussen mens en buitenwereld, die zo mooi wordt omschreven in de tekst van de Pocahontas soundtrack ‘Colours of the Wind’. Een zee die spreekt, denkt of handelt past echter niet in onze uitleg van de wereld, waarin de mens centraal staat en de natuur vooral bestudeert wordt uit wetenschappelijke nieuwsgierigheid of om er economisch beter van te worden.
Come run the hidden pine trails of the forest
Come taste the sun-sweet berries of the earth
Come roll in all the riches all around you
And for once, never wonder what they're worth.
The rainstorm and the river are my brothers
The heron and the otter are my friends
And we are all connected to each other
In a circle, in a hoop that never ends.
Pocahontas, Colours of the Wind
Op mijn trektochten door het Andes gebergte en de Himalaya ervaarde ik zelf de verbinding die voortkomt uit het ervaren en beleven van pure, majestueuze, wilde, angstaanjagende natuur. En ook het surfen is voor mij zoveel meer dan alleen maar golven pakken. Het is een verbinding aangaan met de natuur. Het is werken met pure, ongebreidelde energie, en voor mij daarmee een hulpmiddel voor persoonlijke groei. Het brengt ook gevoelens van afhankelijkheid, vergankelijkheid, kwetsbaarheid en nederigheid met zich mee. Gek genoeg allemaal woorden die negatieve connotaties oproepen in onze maatschappij: onderdrukt, eindig, zwak, nietig.
Dat komt grotendeels door het filosofische wereldbeeld dat zich tijdens de Verlichting meester maakte van het Westerse denken. Een filosofie waarin de mens verheven staat boven een natuur die maakbaar en tembaar is. Descartes zette de toon toen hij in de zeventiende eeuw de mens als ‘heerser en bezitter van de natuur’ definieerde. We moeten vooral vrij en autonoom zijn in onze ontwikkeling, maar die instelling heeft wel tot de grote problemen van onze tijd geleid, waaronder de klimaatcrisis, verlies van biodiversiteit en de corona pandemie.
"No one will protect what they don't care about, and no one will care about what they have never experienced."
Wij denken dat er op het niveau van bewustwording en gedrag een belangrijke onderstroom zit. We zijn in onze levensstijl zo ver verwijderd geraakt van de natuur, dat het soms lastig is om je daadwerkelijk bewust te zijn van hoe afhankelijk wij eigenlijk van de natuur zijn. "No one will protect what they don't care about, and no one will care about what they have never experienced." Verandering is dan ook een kwestie van meer bewustwording en het beleven van de natuur door je er volledig in onder te dompelen.
Laten we Zeewaarts daarom eerst maar eens stilstaan, om goed te luisteren naar het ruisen van de wereld om ons heen en aandachtig te beleven wat de natuur ons eigenlijk te zeggen heeft. Kun jij hierna zonder aarzeling zeggen: “de zee, dat ben ik”?
